Czy wiesz, że… Olcha (Alnus)

Król Olch

Noc padła na las, las w mroku spał,

Ktoś nocą lasem na koniu gnał.

Tętniło echo wśród olch i brzóz,

Gdy ojciec syna do domu wiózł.

- Cóż tobie, synku, że w las patrzysz tak?

Tam ojcze, on, król olch, daje znak,

Ma płaszcz, koronę i biały tren.

- To mgła, mój synku, albo sen.

"Pójdź chłopcze w las, w ten głuchy las!

Wesoło będzie płynąć czas.

Przedziwne czary roztoczę w krąg,

Złotolitą chustkę dam ci do rąk". (…)

Fragment utworu Johanna Wolfganga Goethe w swobodnym tłumaczeniu Wisławy Szymborskiej.

            Te mroczne drzewa żyją na granicy dwóch światów ziemi i wody. Olcha,  Alnus – rodzaj z rodziny brzozowatych – obejmuje prawie 50 gatunków drzew i krzewów, występujących przeważnie na półkuli północnej.

            Ale, czy wiesz, że:

• z analizy pyłków roślinnych wynika, że na ziemiach Polski olcha rosła około 10 tysięcy lat temu,
• dzisiaj mamy u nas trzy jej gatunki: olchę czarną – Alnus glutinosa, olchę szarą – Alnus incana oraz olchę zieloną – Alnus viridis,
• olcha zielona znana także jako kosa olcha rośnie w Karpatach Wschodnich i nie spotkamy jej na mokradłach lecz w reglu górnym i na piętrze kosodrzewiny,
• na Olimpie też rosła olcha i prawdopodobnie była to właśnie olcha zielona, bo któraż inna mogłaby się wspiąć na wysokość 2918 m n.p.m. na szczyt bogów Mikitas,
• już w marcu kiedy na dnie drzewostanów olchowych zaczynają zakwitać przebiśniegi, przylaszczki, zawilce olcha czarna zaczyna obsypywać się kotkami, to jej kwiaty. Później te kotki będą szyszkami z jednonasiennym orzeszkiem,
• nasiona olchy dojrzewają jesienią, ale dopiero wysypują się w lutym lub marcu. Dlatego przez całą zimę są smacznym pokarmem dla ptaków,
• olcha ma wielu wrogów w postaci owadów. Należą do nich owady o tajemniczo brzmiących nazwach: hurmak olchowiec, krytoryjek olchowiec i szpeciele,
• drewno olchy jest lekkie, miękkie i łatwo łupliwe, chętnie wykorzystywane do produkcji oklein, ołówków i kredek,
• firma Fender wykorzystuje drewno olchowe do produkcji korpusów gitar zarówno elektrycznych jak i klasycznych, ze względu na jej dobre właściwości akustyczne,
• drewno olchy zaraz po ścięciu ma kolor czerwonawy, później pod wpływem powietrza ciemnieje.
• popiół z drewna olchowego daje wiele potażu - postać węglanu potasu K2Co3 - dawniej służył do produkcji mydła i szkła,
• kora olchy  używana była w farbiarstwie, dawała kolor brunatny do czarnego,
• wilgotnego drewna olchowego używa się do wędzenia mięs, jej dym daje piękny kolor wędzonkom,
• liście olchy były i jeszcze czasem są wykorzystywane do leczenia wrzodów, a także sprzyjają gojeniu się ran,
• napar ze świeżych listków olchy w ilości dwóch łyżeczek zalany wrzątkiem i pity między posiłkami leczy układ pokarmowy. Można również tym naparem płukać bolące gardło i jamę ustną,
• pyłek olchy u niektórych ludzi może wywoływać objawy alergiczne,
• najgrubsza olcha Alnus glutinosa rośnie w okolicach Wąsosza Nadleśnictwie Złocieniec - jej grubość to 482 cm obwodu,
• najwyższą olchę także glutinosę spotkamy w Puszczy Białowieskiej jej wysokość to 40 metrów.

            Zaczyna się marzec, więc zapraszam wszystkich do obserwacji pojedynczych olch jak i drzewostanów olchowych. Może budzące się w olchach życie pozwoli i Tobie, drogi czytelniku, nabrać energii przed nadchodzącą wiosną.